ภาษีอาจเป็นเรื่องที่ใครหลายคนไม่อยากพูดถึง แต่ในความเป็นจริงแล้ว หากเรารู้จักและเข้าใจภาษีเงินได้บุคคลธรรมดาให้ดี ก็จะสามารถวางแผนการเงินได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น ช่วยประหยัดเงินในกระเป๋า และหลีกเลี่ยงปัญหาภายหลังที่อาจเกิดขึ้นโดยไม่รู้ตัว
ภาษีเงินได้บุคคลธรรมดาคืออะไร
คือภาษีที่รัฐจัดเก็บจากรายได้ของบุคคลทั่วไป เช่น พนักงานประจำ ฟรีแลนซ์ เจ้าของกิจการ หรือแม้แต่ผู้มีรายได้จากการให้เช่าทรัพย์สินหรือการลงทุน การเสียภาษีประเภทนี้จะอิงตามรายได้สุทธิ ซึ่งหมายถึงรายได้ทั้งหมดหลังจากหักค่าใช้จ่ายและค่าลดหย่อนต่าง ๆ แล้ว
รายได้แบบไหนที่ต้องเสียภาษี
รายได้ที่ต้องเสียภาษีถูกแบ่งออกเป็นหลายประเภท เช่น
- เงินเดือน ค่าจ้าง โบนัส
- ค่าจ้างฟรีแลนซ์หรือรายได้จากการให้บริการ
- รายได้จากการขายสินค้าออนไลน์หรือการค้าขายทั่วไป
- ค่าเช่าบ้านหรืออสังหาริมทรัพย์
- ดอกเบี้ย เงินปันผล กำไรจากการขายหลักทรัพย์
ถ้าคุณมีรายได้ตามข้างต้นและเกินเกณฑ์ที่กฎหมายกำหนดไว้ คุณจะต้องยื่นแบบภาษีและเสียภาษีตามอัตราที่กำหนด
เกณฑ์เงินได้ขั้นต่ำที่ต้องยื่นภาษี
แม้ว่าในบางปีคุณจะไม่มีภาษีต้องจ่ายเลย แต่หากมีรายได้เกินเกณฑ์ที่กำหนด คุณก็ยังจำเป็นต้องยื่นแบบแสดงรายได้ โดยทั่วไปแล้ว หากมีรายได้สุทธิหลังหักค่าลดหย่อนเกิน 150,000 บาทต่อปี ก็ต้องยื่นแบบภาษี
แต่ถ้าเป็นผู้มีรายได้จากเงินเดือนเพียงอย่างเดียว เกณฑ์จะอยู่ที่ประมาณ 310,000 บาทต่อปี ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับสถานภาพ เช่น โสด สมรส หรือมีผู้ติดอยู่ในอุปการะ
อัตราภาษีแบบขั้นบันได
ประเทศไทยใช้ระบบภาษีแบบขั้นบันได กล่าวคือ รายได้แต่ละช่วงจะเสียภาษีในอัตราที่ต่างกัน เริ่มตั้งแต่ร้อยละ 5 ไปจนถึงร้อยละ 35 ยิ่งรายได้มาก ก็จะยิ่งเสียภาษีในอัตราสูงขึ้น โดยที่รายได้ในช่วงแรกยังคงเสียในอัตราต่ำ
การเข้าใจระบบขั้นบันไดนี้จะช่วยให้คุณวางแผนการเสียภาษีได้อย่างชาญฉลาด เช่น การแบ่งรายได้หรือกระจายเงินลงทุน เพื่อให้อยู่ในช่วงภาษีที่ประหยัดที่สุด
วางแผนภาษีอย่างไรให้มีประสิทธิภาพ
สิ่งสำคัญของการวางแผนภาษีคือการรู้ว่าอะไรที่หักลดหย่อนได้ และมีสิทธิประโยชน์อะไรที่คุณสามารถใช้ได้บ้าง ตัวอย่างที่ควรใช้ให้เต็มสิทธิ ได้แก่
- ค่าลดหย่อนส่วนตัวและครอบครัว เช่น คู่สมรส บุตร บิดามารดา
- ประกันชีวิต ประกันสุขภาพ
- เงินออมเพื่อการเกษียณ เช่น กองทุน RMF และ SSF
- ดอกเบี้ยเงินกู้เพื่อซื้อบ้าน
- การบริจาคให้สถานที่หรือองค์กรที่ได้รับการรับรอง
หากใช้รายการลดหย่อนเหล่านี้อย่างเหมาะสม จะสามารถลดภาระภาษีลงได้มากโดยไม่ผิดกฎหมาย
โปรแกรมบัญชีและตัวช่วยการคำนวณภาษี
ในยุคที่เทคโนโลยีก้าวหน้า การวางแผนภาษีไม่จำเป็นต้องทำเองทั้งหมดอีกต่อไป ปัจจุบันมีทั้งแอปพลิเคชัน โปรแกรมคำนวณภาษีออนไลน์ และเว็บไซต์ของกรมสรรพากรที่ช่วยให้คุณคำนวณยอดภาษีที่ต้องจ่ายโดยประมาณ พร้อมแนะนำสิ่งที่คุณอาจลืมไปได้อย่างแม่นยำ
บางแอปยังช่วยจัดเก็บเอกสารประกอบการลดหย่อนไว้ในที่เดียว ทำให้เมื่อต้องยื่นแบบในต้นปี ก็สามารถรวบรวมเอกสารและยื่นได้สะดวก ไม่ต้องหาข้อมูลย้อนหลัง
ยื่นภาษีออนไลน์ ทำได้ง่ายกว่าที่คิด
หลายคนอาจเคยคิดว่าการยื่นภาษีเป็นเรื่องยุ่งยาก แต่ในความจริงแล้ว กรมสรรพากรได้พัฒนาแพลตฟอร์มออนไลน์ที่ใช้งานง่ายขึ้นมาก ไม่ว่าจะเป็นการกรอกข้อมูล การอัปโหลดเอกสาร หรือแม้แต่การขอคืนภาษี ทุกอย่างสามารถทำได้จากคอมพิวเตอร์หรือโทรศัพท์มือถือ
การยื่นภาษีทางอินเทอร์เน็ตยังช่วยลดความเสี่ยงในการทำผิดพลาดจากเอกสารที่ไม่ครบถ้วน และยังได้รับเงินคืนไวขึ้นหากมีสิทธิขอคืนภาษี
การเข้าใจภาษีเงินได้บุคคลธรรมดาไม่เพียงแค่ช่วยให้คุณไม่ผิดกฎหมาย แต่ยังเปิดโอกาสให้คุณวางแผนการเงินได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้นอีกด้วย โดยเฉพาะเมื่อใช้สิทธิประโยชน์ทางภาษีได้เต็มที่ และมีเครื่องมือดิจิทัลเข้ามาช่วยจัดการ ทั้งหมดนี้จะทำให้การเสียภาษีกลายเป็นเรื่องง่าย และเป็นหนึ่งในกุญแจสำคัญของการวางแผนชีวิตอย่างมั่นคงในระยะยาว